Mất cân bằng nội tiết tố nữ: Nguyên nhân và dấu hiệu nhận biết

Mất cân bằng nội tiết tố nữ nếu không được phát hiện và chữa trị sớm sẽ để lại nhiều hậu quả về lâu dài. Để bạn đọc hiểu rõ hơn về tình trạng mất cân bằng nội tiết, Venus đã tổng hợp đầy đủ những thông tin cần thiết về dấu hiệu, triệu chứng, nguyên nhân, cách điều trị và phòng ngừa mất cân bằng nội tiết tố.

1. Mất cân bằng nội tiết tố nữ là gì?

Mất cân bằng nội tiết tố nữ không phải là bệnh lý mà là tình trạng cơ thể bị thiếu hụt hoặc thừa một hay quá nhiều loại hormone trong máu, dẫn đến mất cân bằng. Bản thân các loại hormone đóng vai trò rất quan trọng trong chu trình hoạt động của các cơ quan nên mất cân bằng nội tiết tố cho dù nhỏ cũng có thể ảnh hưởng đến sức khỏe, tâm lý và sắc đẹp của phụ nữ.

Hormone là hóa chất được sản sinh bởi trong hệ thống của nội tiết tố. Hormone sẽ theo dòng máu đến các cơ quan và mô với trách nhiệm truyền tải tín hiệu cho những cơ quan đích.

Hormone có vai trò quan trọng trong hầu hết các quá trình chính của cơ thể, vì vậy mà sự mất cân bằng nội tiết tố sẽ ảnh hưởng đến các chức năng của cơ thể. Vai trò điều tiết của hormone thể hiện qua:

• Sự thèm ăn và chuyển hóa,
• Chu kỳ ngủ,
• Chuyển hóa,
• Tăng trưởng và phát triển,
• Chức năng tình dục và chu kỳ sinh sản,
• Thân nhiệt của cơ thể,
• Tâm trạng và sự căng thẳng.

Ở nữ giới và nam giới đều có thể chịu sử ảnh hưởng của sự mất cân bằng hormone của các hormone như steroid, insulin, adrenaline và hormone tăng trưởng,… Ngoài ra, ở phụ nữ có thể gặp phải ảnh hưởng của sự mất cân bằng về nồng độ của progesterone và estrogen, còn ở nam giới có khả năng cao gặp phải sự mất cân bằng về nồng độ hormone testosterone.

Tìm hiểu thêm:
>> Rối loạn nội tiết ở nữ giới là gì? Nguyên nhân và giải pháp khắc phục
>> Giải thích về hormone estrogen của phụ nữ?

2. Những nguyên nhân dẫn đến mất cân bằng nội tiết tố nữ

Mất cân bằng nội tiết tố nữ xảy ra khi hệ nội tiết hoạt động không bình thường. Nguyên nhân của tình trạng này có thể xuất phát từ sự thay đổi lối sống, thay đổi chế độ ăn uống hoặc phụ nữ đang ở giai đoạn chuyển giao. Dưới đây là một số nguyên nhân từ sức khỏe phổ biến gây mất cân bằng hormone nữ, bao gồm:

• Áp lực công việc, căng thẳng, stress kéo dài mãn tính hoặc cực đoan;
• Người mắc bệnh tiểu đường type 1 và type 2 đều có nguy cơ mất cân bằng nội tiết tốt;
• Tăng đường huyết do cơ thể sản xuất glucagon vượt mức;
• Hạ đường huyết do sản xuất quá mức glucagon;
• Tuyến giáp hoạt động kém, suy tuyến giáp;
• Tuyến giáp hoạt động quá mức – cường giáp;
• Chế độ ăn uống thiếu hụt các chất dinh dưỡng;
• Thừa cân, béo phì;
• Sử dụng thuốc tránh thai hoặc các biện pháp tránh thai không an toàn;
• Lạm dụng các loại thuốc steroid;
• Có khối u tuyến giáp ( solitary thyroid nodules);
• Hội chứng Cushing do nồng độ hormone cortisol cao;
• Bệnh Addison do nồng độ aldosterone;
• Khối u lành tính và u nang cũng có ảnh hưởng đến tuyến nội tiết;
• Tuyến nội tiết bị tổn thương;
• Phản ứng dị ứng nghiêm trọng hoặc nhiễm trùng;
• Các bệnh ung thư liên quan đến tuyến nội tiết;
• Hóa trị và xạ trị;
• Thiếu iốt;
• Hội chứng Turner (nữ chỉ có một nhiễm sắc thể X hoạt động);
• Dung nạp nhiều Phytoestrogen – estrogen thực vật tự nhiên;
• Thường xuyên tiếp xúc với môi trường nhiều độc tố, chất hóa học;
• Viêm tụy di truyền;
• Hội chứng Cushing;
• Hội chứng Turner (ở nữ chỉ có duy nhất nhiễm sắc thể X hoạt động);
• Hội chứng Prader-Willi;
• Chán ăn;
• Nạp quá nhiều estrogen và phytoestrogen tự nhiên;
• Hạch tuyến giáp đơn độc;
• …

3. Các dấu hiệu mất cân bằng nội tiết tố nữ

Những dấu hiệu mất cân bằng hormone nữ

3.1 Giấc ngủ bị rối loạn

Dấu hiệu mất cân bằng nội tiết tố nữ thường gặp chính là rối loạn giấc ngủ. Nếu chất lượng giấc ngủ của bạn đang không được đảm bảo: ngủ không đủ giấc, mất ngủ thường xuyên thì khả năng cao nội tiết tố của bạn có thể đang có vấn đề.

Hormone Progesterone do buồng trứng tiết ra sẽ giúp bạn dễ ngủ hơn. Nếu nồng độ của loại hormone này thấp hơn mức bình thường sẽ khiến bạn bị mất ngủ. Bệnh cạnh đó, nồng độ Estrogen thấp có thể kích hoạt các cơn bốc hỏa và đổ mồ hôi ban đêm, cả hai triệu chứng này đều có thể khiến bạn gặp khó khăn khi đi vào giấc ngủ.

3.2 Rối loạn chu kỳ kinh nguyệt

Chu kỳ kinh nguyệt bình thường kéo dài 21 đến 35 ngày. Nếu kỳ kinh nguyệt của chị em phụ nữ không đến vào cùng một thời điểm mỗi tháng hoặc đến chậm hơn dự tính, điều này có nghĩa là bạn có quá nhiều hoặc quá ít một số loại hormone nhất định như estrogen và progesterone.

Khi bước sang giai đoạn 40 hoặc giai đoạn đầu của tuổi 50, đây là giai đoạn tiền mãn kinh nên rất dễ bị rối loạn chu kỳ kinh nguyệt. Ở giai đoạn này, phụ nữ cũng dễ mắc các bệnh liên quan đến buồng trứng và cổ tử cung hơn điển hình là hội chứng PCOS – buồng trứng đa nang .

Tham khảo thêm:
>> Lời khuyên từ chuyên gia về những nguyên nhân rối loạn hormone
>> Thiếu hụt hoocmon estrogen là như nào - làm sao để khắc phục?

3.3 Thường xuyên gặp các vấn đề về bụng

Ruột của bạn được lót bằng các tế bào nhỏ gọi là thụ thể đáp ứng với estrogen và progesterone. Khi bị mất cân bằng hormone nữ, bạn có thể dễ dàng nhận thấy thông qua biểu hiện của đường tiêu hóa. Các triệu chứng thường gặp bao gồm: tiêu chảy, đầy hơi, đau dạ dày và buồn nôn có thể biến chứng nặng hơn trong mỗi chu kỳ hành kinh của bạn.

3.4 Cơ thể suy nhược, mệt mỏi

Cơ thể thường xuyên mệt mỏi có lẽ là một trong những dấu hiệu mất cân bằng nội tiết tố nữ phổ biến nhất. Sự dư thừa Progesterone thường dẫn đến buồn ngủ. Bên cạnh đó, khi tuyến giáp sản xuất ra quá ít hormone tuyến giáp sẽ khiến cơ thể bị tiêu hao nhiều năng lượng hơn. Một loại xét nghiệm máu đơn giản được gọi là thyroid panel, có thể cho bạn biết mức độ của hormon tuyến giáp có quá thấp hay không.

3.5 Mụn trứng cá xuất hiện nhiều

Mụn trứng cá thường là đặc trưng của giai đoạn dậy thì và khi hành kinh xuất hiện mụn trứng cá là điều hoàn toàn bình thường. Tuy nhiên mụn trứng cá kéo dài có thể là dấu hiệu mất cân bằng hormone nữ. Nguyên nhân có thể là do lượng dư thừa androgen có thể khiến tuyến dầu của bạn làm việc quá sức. Androgens cũng ảnh hưởng đến các tế bào da trong và xung quanh nang lông. Cả hai yếu tố này có thể làm tắc nghẽn lỗ chân lông và gây ra mụn trứng cá.

3.6 Vùng âm đạo khô hạn

Âm đạo sẽ tiết ra nhiều khí hư và ẩm ướt hơn khi đến gần ngày hành kinh. Vì thế mà thi thoảng xuất hiện khô âm đạo cũng là bình thường. Tuy nhiên triệu chứng này nếu diễn ra thường xuyên khả năng cao bạn đang thiếu hụt estrogen. Các hormone giúp mô âm đạo giữ ẩm và sạch sẽ. Nếu nồng độ estrogen của bạn giảm do mất cân bằng nội tiết tố nữ và làm giảm dịch âm đạo.

3.7 Tăng cảm giác thèm ăn

Thèm ăn cũng là một trong những dấu hiệu của việc thiếu hụt nồng độ estrogen. Trong giai đoạn này, cơ thể bạn luôn trong trạng thái thèm ăn dù đã cung cấp đủ năng lượng. Nếu tình trạng này kéo dài lâu, bạn thèm ăn và mất kiểm soát trong chế độ ăn uống sẽ rất dễ gây ra tăng cân và những biến chứng nguy hiểm hơn.

3.8 Xuất hiện các thay đổi ở vùng ngực

Dấu hiệu mất cân bằng hormone nữ có thể được chẩn đoán qua sự thay đổi ở vùng ngực. Khi thiếu hụt estrogen, mô ngực của bạn có thể bớt dày hơn, ngực mềm và có dấu hiệu chảy xệ. Và sự gia tăng hormone có thể làm dày mô vú, thậm chí gây ra các cục hoặc u nang mới. Nếu nhận thấy nhiều dấu hiệu thay đổi bất thường ở vùng ngực, hãy đến gặp các chuyên gia để được chẩn đoán và điều trị bệnh sớm nhất.

3.9 Đau đầu

Đau đầu có thể đến từ nhiều nguyên nhân, một trong số đó là do mất cân bằng nội tiết tố nữ. Và đau đầu thường đi kèm với triệu chứng mất ngủ liên tục. Nguyên nhân của tình trạng này là do thiếu hụt nồng độ estrogen trầm trọng, khiến chất lượng giấc ngủ bị giảm sút. Nhức đầu thường xuyên hoặc thường xuyên xuất hiện vào cùng một thời điểm mỗi tháng có thể là dấu hiệu cho thấy nồng độ hormone này của bạn có thể đang thay đổi.

3.10 Giảm ham muốn

Nồng độ estrogen thấp cũng đồng nghĩa với suy giảm ham muốn tình dục. Điều này về lâu dài sẽ ảnh hưởng đến cuộc sống hôn nhân, nguy hiểm hơn là giảm khả năng thụ thai và có con sau này.

Tìm hiểu chi tiết hơn qua bài viết:
>> Hiện tượng rối loạn nội tiết buồng trứng ở nữ là gì: biểu hiện, nguyên nhân và cách khắc phục
>> Cách trị rối loạn nội tiết tố nam và những thông tin cần biết

3.11 Tâm trạng thất thường, muộn phiền

Mất cân bằng hormone nữ cũng gây ra chứng trầm cảm, muộn phiền. Khi đối mặt với giai đoạn này, bạn sẽ luôn ở trong tình trạng lo âu, tâm lý thất thường, dễ bị buồn phiền và không có động lực làm việc. Những hoạt động sinh hoạt hàng ngày cũng có thể khiến bạn cảm thấy mệt mỏi và khó chịu, dễ cáu gắt.

3.12 Giảm trí nhớ

Triệu chứng suy giảm trí nhớ có thể khó nhận biết. Tuy nhiên nếu thường xuyên theo dõi sức khỏe cơ thể, đây cũng được coi là triệu chứng đặc trưng khi bị mất cân bằng nội tiết tố nữ.

Sự thay đổi về nồng độ estrogen và progesterone có thể khiến đầu bạn cảm thấy “sương mù” và khiến bạn khó nhớ mọi thứ hơn. Bởi estrogen có thể tác động đến các chất hóa học trong não được gọi là chất dẫn truyền thần kinh. Ngoài ra, estrogen còn có tác dụng tăng máu lưu lượng, cung cấp glucose và oxy cho các tế bào thần kinh.

4. Bác sĩ sẽ tiến hành xét nghiệm và chẩn đoán như thế nào?

Thông thường để chẩn đoán bạn đang có bị mất cân bằng nội tiết tố nữ hay không, bác sĩ sẽ thực hiện các cuộc xét nghiệm sức khỏe tổng hợp. Khi đến gặp bác sĩ chuyên khoa, bạn hãy liệt kê những triệu chứng mà bạn đang gặp phải một cách chính xác và đầy đủ, kèm theo đó là một số loại thuốc mà bạn đang sử dụng (nếu có) để việc chẩn đoán sức khỏe được tốt hơn. Tham khảo trước một số câu hỏi như:

• Mức độ thường xuyên của các triệu chứng?
• Khi gặp triệu chứng, bạn thường xử lý như thế nào?
• Cân nặng gần đây của bạn có tăng hay giảm bất thường không?
• Bạn có hay bị căng thẳng không?
• Kỳ kinh cuối của bạn là khi nào?
• Bạn đang có kế hoạch mang thai?
• Bạn có bị khô âm đạo hoặc bị đau khi quan hệ tình dục?

Sau khi hiểu rõ về một số triệu chứng kể trên, bác sĩ sẽ tiến hành xét nghiệm để có thể đưa ra chẩn đoán chính xác nhất. Các xét nghiệm cơ bản bao gồm:

• Xét nghiệm máu: Mẫu máu của bạn sẽ được gửi đến phòng xét nghiệm. Hầu hết các hóc môn đều có thể được tìm thấy ra trong mẫu máu. Bác sĩ có thể xét nghiệm máu để kiểm tra nồng độ các hormone tuyến giáp, estrogen, testosterone và cortisol.
• Khám phụ khoa: Thực hiện phết tế bào cổ tử cung để tìm ra những bướu, u nang hoặc khối u bất thường.
• Siêu âm: Máy siêu âm sử dụng sóng âm để dựng hình ảnh bên trong cơ thể người. Các bác sĩ có thể sử dụng siêu âm để lấy hình ảnh của tử cung, buồng trứng, tuyến giáp.
• Các xét nghiệm bổ sung: Sinh thiết, chụp MRI, chụp X-quang.

5. Một số phương pháp điều trị mất cân bằng nội tiết tố nữ

Tùy thuộc vào nguyên nhân gây mất cân bằng nội tiết tố nữ khác nhau sẽ có phương pháp điều trị phù hợp. Một số cách điều trị mất cân bằng nội tiết nữ thường được sử dụng như:

• • Liệu pháp estrogen: thông thường bạn sẽ được bác sĩ chỉ định điều trị bằng phương pháp này khi đang phải chịu những cơn bốc hỏa do mất cân bằng nội tiết mang lại. Hãy tham khảo rõ ràng về lợi ích cũng như rủi ro của liệu pháp estrogen trước khi bắt đầu điều trị nhé!
  • Estrogen âm đạo: ở những phụ nữ âm đạo bị khô do sự thay đổi của nồng độ estrogen có thể sử dụng các loại kem có chứa estrogen bôi trực tiếp lên các mô âm độ, đặt thuốc hay vòng âm đạo. Cách điều trị tại chỗ này có thể hỗ trợ giảm các rủi ro liên quan đến sự tác động của hormone đến những nơi khác của cơ thể, hay estrogen di chuyển trong tới những cơ quan riêng biệt nhau
  • Thuốc thay thế hormone: thuốc này thường được dùng để giảm các triệu chứng mãn kinh nghiêm trọng như các bốc hỏa hay đổ mồ hôi đêm, tuy nhiên hiệu quả chỉ là tạm thời.
  • Thuốc Androgen: những loại thuốc ngăn chặn hormone androgen có tác dụng chủ yếu là hạn chế tình trạng mọc lông mặt, rụng tóc quá nhiều, mụn trứng cá và liệu pháp testosterone. Việc bổ sung thêm testosterone có thể làm giảm các triệu chứng của tình trạng ít testosterone ở nam. Với những thiếu niên dậy thì muộn thì việc bổ sung testosterone còn hỗ trợ kích thích quá trình dậy thì diễn ra.
  • Phương pháp tránh thai nội tiết: trong trường hợp bạn đang muốn mang thai thì dụng các phương pháp tránh thai nội tiết có thể giúp điều chỉnh được chu kỳ kinh nguyệt, bao gồm:
    • Thuốc tránh thai với dạng tiêm;
    • Thuốc tránh thai;
    • Miếng dán tránh thai;
    • IUD – dụng cụ tránh thai trong buồng tử cung;
    • Đặt vòng âm đạo;
  • Liệu pháp hormone tuyến giáp: với những bệnh nhân suy giáp, bổ sung hormone tuyến giáp tổng hợp Levothyroxine ( Unithroid, Synthroid, Levoxyl, Levothroid) đều có thể mang lại sự cân bằng cho nồng độ hormone trong cơ thể.
  • Thuốc bremelanotide (Vylessi) và Flibanserin (Addyi) là thuốc duy nhất được Cục quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ ( Food and Drug Administration) phê duyệt chuyên điều trị tình trạng giảm ham muốn tình dục của phụ nữ giai đoạn tiền mãn kinh. Thuốc Addyi được bào chế với dạng viên còn Vylessi ở dạng thuốc tiêm. Tuy nhiên, những loại thuốc này có nguy cơ mang lại một số tác dụng phụ không mong muốn như: buồn nôn hay huyết áp thay đổi.

Bên cạnh pháp đồ điều trị riêng được bác sĩ chuyên khoa tư vấn, bạn cũng có thể tham khảo thêm một số phương pháp trị mất cân bằng nội tiết tố nữ tự nhiên.

• Sắc thuốc bao gồm một số dược liệu: Thiên ma, đương quy, cỏ ba lá đỏ và dầu hoa anh thảo có tác dụng làm dịu các cơn bốc hỏa do mãn kinh gây ra. Đặc biệt là nên uống đều đặn vị thuốc này để thấy kết quả rõ nhất.
• Sử dụng nhân sâm sẽ giúp giảm khó chịu, lo lắng và rối loạn giấc ngủ do mãn kinh.
• Người bệnh rối loạn cương dương cũng có thể sử dụng kết hợp nhân sâm và hạt macca.

Ngoài ra, thay đổi một số lối sống sinh hoạt và chế độ ăn uống cũng giúp cải thiện chứng mất cân bằng hormone nữ hiệu quả.

• Luôn duy trì cơ thể ở mức cân nặng phù hợp.
• Xây dựng chế độ sinh hoạt cân bằng giữa ăn uống và tập luyện.
• Vệ sinh cá nhân đặc biệt là vùng kín đúng cách;
• Tránh xa các thực phẩm dễ gây nóng như đồ ăn thực phẩm nóng, cay…
• Kiểm soát tình trạng căng thẳng từ áp lực công việc.
• Thiền hoặc yoga sẽ giúp cho tâm trạng tốt hơn.

Mất cân bằng nội tiết tố nữ có thể xảy ra ở bất kỳ độ tuổi và bất kỳ giai đoạn nào trong cuộc sống. Do đó, chị em hãy có những hiểu biết nhất định về triệu chứng cũng như những cách phòng ngừa nhất định để có thể đối phó tốt khi gặp phải tình trạng này. Trên đây là những chia sẻ của Venus về chứng rối loạn nội tiết tố. Hy vọng bài viết đã mang đến cho bạn nhiều thông tin hữu ích.